انیمیشن سنتی که گاهی دست ساز، سل یا دو بعدی خوانده می شود یکی از قدیمی ترین انواع انیمیشن است.

در این روش روندِ ساخت انیمیشن با طراحی دستی هر فریم روی کاغذ انجام می شود. بطوریکه ابزار اصلی شما مداد و کاغذ و البته کمی صبوری خواهد بود.

در این نوع انیمیشن شما باید فریم به فریم انیمیشن را با دست و بروی کاغذ طراحی کنید. این طرحها روی طلق شیشه ای رسم می شود و از کنار هم قرار گرفتن آنها بروی یک پس زمینه ساخته می شود.

پس از آن انیمیشن ساز یا اصطلاحا انیماتور، طرح های خود را بر روی طلق های شیشه ای کپی و با رنگ های از قبل تعیین شده رنگ آمیزی می کند و با قرار دادن تک تک فریم‌ها روی تصویرزمینه ی مورد نظر به بیان داستان خود با ترتیب دلخواهش می پردازد.

فرآیند تولید انیمیشن سنتی می تواند طولانی و پر هزینه باشد. با این حال امروزه تصاویر انیمیشن سنتی به طور عمده با استفاده از قلم نوری و نرم افزارهای کامپیوتری طراحی می شود.

شاید این نوع تکنیک در عصر امروز، کمی پیش پا افتاده بنظر بیاید اما بهتر است بدانید بزرگترین انیماتورهای جهان در ابتدا با همین روش تا مدت ها کار کرده اند و آثار بیاد ماندنی زیادی مثل سفیدبرفی و هفت کوتوله، علاءالدین و زیبای خفته را آفریده اند.

در انیمیشن دستی باید هزاران هزار فریم بین فریم های کلیدی طراحی می شد که این برای پروژه های بزرگ بسیار دشوار بود. بنابراین، زمانی که کامپیوتر ها وارد کار شدند کار را آسان تر کرد.

این تکنیک که هر دو نوع دو بعدی و سه بعدی را شامل می شود، مانند روش سنتی ست که در آن طراحی فریم ها بصورت دستی انجام می گیرد با این تفاوت که به جای رنگ آمیزی دستی، طرح ها بر روی کامپیوتر اسکن شده و از طریق نرم افزار هایی، هارمونی با رنگ آمیخته می گردند. انیمیشن معروف میکی موس هم با بهره گیری از همین تکنیک های انیمیشن سازی دو بعدی ساخته شده است.

یکی دیگر از تکنیک های انیمیشن سازی، تولید انیمیشن به روش دو بعدی دیجیتال است.

ایجاد انیمیشن در فضای دو بعدی به کمک انواع تکنیک های دیجیتالی ، به عنوان انیمیشن دو بعدی دیجیتال شناخته می شود.

در این تکنیک انیماتور ها از بیت مپ(بردار) و وکتورهای گرافیکی برای خلق و ویرایش تصاویر انیمیشنی استفاده می کنند.

انیمیشن های مبیتنی بر وکتور که با استفاده از کامپیوتر به صورت دو بعدی ساخته می شوند، از تکنیکی مشابه با تکنیک ساخت انیمیشن سنتی برخوردار هستند. پیشینه این نوع انیمیشن به اواخر دهه 90 میلادی باز می گردد. زمانی که به علت محدودیت پهنای باند، بسیاری از هنرمندان شروع به استفاده از نرم افزار Flash برای ساخت انیمیشن های بسیار کوتاه و انتشار آن در فضای اینترنت کردند.

انیمیشن دو بعدی مبتنی بر وکتور در دسته جداگانه ای نسبت به انیمیشن سنتی قرار می گیرد. چرا که علاوه بر امکان انیمیت کردن به صورت فریم به فریم، می توان کاراکترها را ریگ نمود و سپس بخش های مختلف بدن آن را به صورت جداگانه حرکت داد. بر خلاف انیمیشن سنتی در انیمیشن دو بعدی نیاز به طراحی چندباره کاراکتر نیست.

برای ساخت این انیمیشن ها نیازی به ایجاد مدل های دیجیتالی ندارید ، بلکه فقط به طراحی فریم نیاز هست. ساخت ۱۰۰ نوع طرح و انیمیت کردن آنها در جهت های متفاوت، از تکینیکهای انیمیشن دوبعدی دیجیتال است.

همچنین می توان تعداد فریم ها را بسته به نوع داستان و زمان انیمیشن به صورت دیجیتالی محدود کرد. تا روند ساخت مقرون به صرفه و سریع تر باشد. در تکنولوژی دیجیتالی، طرح ها و پس زمینه به صورت کامپیوتری رنگ آمیزی و ساخته می شود و در نهایت بر روی کار قرار می گیرد.

با اعمال تغییرات کوچکی مانند تغییر رنگ یا تعداد هر فریم به نتیجه دلخواه در کوتاهترین زمان میرسیم که اینکار ساخت انیمیشن دیجیتال دوبعدی را آسانتر میکند.

در دهه ۱۹۶۰ بسیاری از کارتون های محبوب مانند جتسون و فلینستون با استفاده از انیمیشن دو بعدی ساخته شدند.

روش انیمیشن دو بعدی دیجیتال شامل تکنیکهای زیر شاخه‌ای می باشد:

3-1)فیلیپ بوک:

حتی قبل از زمان کامپیوترها ، انیمیشن در عمل بسیار زیاد بود هنرمندان با استفاده از یک کتابچه و ایجاد طرحهایی در گوشه ای از برگه های آن (بهمراه اعمال کمی تغییرات جزئی در هر صفحه از طرح) کتابی با عنوان Flipbook یا  Flickbook را ساختند که با سریع ورق زدن اش با کمک انگشت شست، قابلیت رویت انیمیشنی ساده فراهم بود.

3-2)  روتوسکپی(Rotoscopy):

در این تکنیک انیماتور از بازیگرهای زنده برای انیمیشن خود استفاده میکند؛

ابتدا فیلمی از پرسوناژهای زنده تهیه می شود، سپس با الگو قراردادن حرکت پرسوناژها در فیلم، طراحی‌های جدید تهیه شده و فیلمبرداری می شوند که البته تکنیکی است که در خدمت بعضی از روشهای فوق می تواند قرار گیرد. استفاده از روش روتوسکپی را در غالب فیلم های به یاد ماندنی کمپانی والت دیزنی می توان مشاهده نمود.

اگر بخواهیم مطلب بالا را روانتر بیان کنیم میتوان گفت که:

در روتوسکپی ابتدا فیلمبرداری از سوژه مورد نظر انجام شده و سپس با استفاده از میز تدوین فیلم و یا پرژکتور، فیلم فریم به فریم نمایش داده می شود تا انیماتور بتواند ورقه ای شفاف یا کاغذ یا هر وسیله ای که در نظر دارد را بر روی تصویر به نمایش درآمده، قرار داده و روی سوژه ی واقعی فیلمبرداری شده، طراحی دلخواه را انجام دهد و پس از آن از کادر مورد نظر فیلمبرداری مجدد صورت می گیرد. و به عبارتی هر یک از فریم ها را جداگانه می سازد.

امروزه با استفاده از نرم افزارهای کمپوزیت در کامپیوتر و استفاده از ابزارهای ترکینگ،این تکنیک بسیار راحت تر از گذشته انجام می شود و همچنین ابزار و امکانات کامپیوتری، بسیار به تنوع و توانایی آن افزوده است.

ارباب حلقه ها، آناستازیا، زندگی بیداری و … برخی از آثار تولید شده با این تکنیک هستند.

3-3) انیمیشن بریده مقوا(Cut-Out)

قدیمی ترین نوع استاپ موشن انیمیشن بریده مقوا (Cut-Out) است که از رسم تصاویر روی کاغذ و برش آن ها و گاها بصورت کولاژ ازجمله کاموا و … ساخته می شود.

اولین انیمیشن کات اوت توسط LotteReiniger در سال ۱۹۲۶ با نام “ماجراهای شاهزاده احمد” ساخته شد.

او از کاغذهای سیاه یکدست برای انتقال داستانی زیبا استفاده کرد. در این روش کاغذهای برش خورده برای گفتن داستانی در زیر لنز دوربین حرکت می کنند. با پیشرفت علوم کامپیوتری، نمایش تصاویر برش خورده در یک ردیف بسیار آسانتر از گذشته شد.

در این روش اعضای مختلف بدن کاراکتر یا آبجکت ها بطور جداگانه بر روی کاغذ یا مقوا طراحی شده و دور بری می شود، سپس هر کدام از این مفاصل بطور جداگانه به بدن وصل شده و در هنگام فیلمبرداری در هر فریم حرکت داده می شوند. انواع روش های کات اوت را می توان بصورت زیر تقسیم بندی کرد:

مفصلی: ( Jointed Figure) در این شیوه تمامی اعضای متحرک بدن کاراکتر یا آبجکت، بنا بر لی اوت کار بصورت مفصلی به یکدیگر و بدن متصل شده و متحرک سازی می شود. بطور مثال در بدن انسان، دست به سه قسمت بازو، ساعد و کف دست، پا به سه قسمت ران، ساق و روی پا، تنه به دو قسمت لگن و بالا تنه و گردن و سر تقسیم شده و با مفصل بندی به یکدیگر متصل می شوند.

غیرمفصلی 🙁 Interchangeable Profile ) اعضای متحرک بدن بصورت تک، دوتایی یا چندتایی در زوایای مختلف حرکتی طراحی و دوربری می شوند و در زیر دوربین، بدون استفاده از مفصل در کنار هم قرار می گیرند و بدن را تشکیل می دهند. سپس در هر فریم فیلمبرداری، با جایگزینی هر یک از اعضای بدن با حالت جدید جرکتی، متجرک سازی صورت می گیرد. این نوع از کات اوت قدرت بیشتری را در خلق متحرک سازی و حرکت در پرسپکتیو و عمق صحنه، نسبت به نوع کات اوت مفصلی دارا می باشد.

سایه ای 🙁 Silhouette ) در این روش کاراکتر و آبجکت ها به روش های مفصلی و غیر مفصلی بر روی صفحه ای شفاف متحرک سازی شده و از پشت صفحه نور تابانده می شود که حاصل اینکار، سوژه های ضد نور سیاه رنگ خواهد بود.

برجسته ( Reliefe ) در این گونه از کات اوت، معمولا کاراکترها و آبجکت ها به دلیل داشتن حجم و برجسته بودن، مفصل بندی نشده و هر عضو به صورت جدا از هم انیمه می شود که این کار به دلیل حجم و سنگینی اجزای برجسته ی کاراکتر، بهتر صورت می پذیرد. تنها نکته ی این روش لزوم نورپردازی خوب از جهات مختلف برای حذف سایه های حاصل از برجستگی کناره های کاراکتر می باشد.

کاربرد این روش در انیمیشن سازی دو بعدی به این شکل است که انیماتور با استفاده از مقوا، پارچه، تصویری از روزنامه و یا هر وسیله دیگر کاراکتر خود را می سازد و از آن در فریم های مختلف فیلم برداری میکند و برای تکمیل فرایند به برنامه انیمیشنی خود انتقال می دهد. از نمونه انیمیشن های ساخته شده با این تکنیک میتوان به انیمیشن لی لی حوضک توسط وجیه الله فرد مقدم و انیمیشن ژاپنی نون ابری (Cloud Bread) اشاره کرد.

بعد از انیمیشنهای دو بعدی انیمیشنهای سه بعدی وارد بازار شدند. ولی کسی زیاد به سراغ آنها نمی رفت زیرا یادگیری آنها سخت بود و کمتر کسی بود که برای انیمیشن سرمایه گزاری می کرد. البته کسانی هم به سراغ آنها رفتند و انیمیشن های کوتاهی ساختند، ولی کسی آن انیمیشن ها را جدی نگرفت.

اما این بی توجهی ها بعد از ساخت اولین انیمیشن بلند و زیبا با نام داستان اسباب بازیهای ۱  (Toy Story 1) به پایان رسید.
بعد از ساخت این انیمیشن شرکت های بزرگ انیمیشن سازی ۲ بعدی همچون والت دیزنی با آن مخالفت کردند، ولی دیدند که مخالفت آنها فایده ای ندارد و چون بسیاری از مردم جذب انیمیشن های ۳ بعدی شده اند. به همین علت شرکت والت دیزنی ودیگر شرکت های مخالف کم کم به طرف انیمیشن های ۳ بعدی کامپیوتری کشیده شدند.

شرکت والت دیزنی چون نمی خواست این کار به یک باره انجام شود، دست به کاری ابتکاری زد و روشی نوین را پدید آورد که این روش ساخت انیمیشن بسیار موثر بوده وهست. این روش این گونه بود که این شرکت به جای این که انیمیشن های ۳ بعدی بسازد، به گونه ای هنرمندانه انیمیشن های ۳بعدی را با انیمیشن های ۲ بعدی تلفیق می کرد و محصولی زیبا را ارائه میداد که بعدها شرکت های دیگر از این کار الگو گرفتند.

بعد از مدتی شرکت والت دیزنی انیمیشن های زیبای ۳ بعدی کامل را به بازار عرضه کرد و در حال حاضر یکی از شرکت های بزرگ انیمیشن سازی ۳بعدی در جهان به حساب می آید. در حال حاضر انیمیشن های ۳ بعدی و انیمیشن های تلفیقی طرفداران بسیاری پیدا کره است که شاید شما هم یکی از طرفداران این گونه انیمیشن ها باشید.

با پیشرفت تکنولوژی و پدیدار شدن تکنیک انیمیشن سازی سه بعدی، شخصیت های خیالی دوبعدی فرصتی برای واقعی تر شدن پیدا کردند؛ چرا که حالا در پلتفرمی سه بعدی، با عمق بالا و زاویه دید های متعدد قابلیت نمایش دارند. در این تکنیک انیمیت کردن در مراحل پیچیده تر و بیشتری نسبت به روش های قبل انجام میگیرد که در نگاه کلی میتوان به بعضی از این مراحل از جمله بافت گذاری، ریگ کردن کاراکتر و صحنه، نورپردازی، تنظیم موقعیت دوربین و زاویه دید اشاره کرد. البته که در نتیجه ی چنین فرایندی روایتی بسیار چشمگیر و واقع گرایانه خلق خواهد شد.

در انیمیشن سه بعدی شما قادر به خلق صحنه های واقعی تر و پیچیده تر هستید. به کمک نرم افزار های قدرتمندی مانند مایا، تری دی مکس، سینما فوردی و … مراحل طراحی و ساخت بسیار سریع تر از انیمیشن دو بعدی طی خواهد شد.

 روند ساخت انیمیشن سه بعدی کاملا متفاوت با انیمیشن سنتی است. برای ساخت هر دوی آن ها به درک اصول حرکت و ترکیب بندی نیاز است، اما مهارت تکنیکی لازم برای هر کدام بسیار متفاوت است. برای ساختن انیمیشن سنتی لازم است مهارت طراحی در سطح بسیار بالایی باشد در صورتی که ساختن انیمیشن سه بعدی مثل بازی کردن با عروسک های خیمه شب بازی است.

شخصیت های انیمیشن سه بعدی دیجیتال بسیار سریعتر ساخته می شوند و در صنعت فیلمسازی کاملاً محبوب هستند.

نمونه های فراوانی از انیمیشن های سه بعدی وجود دارند که توانسته اند صنعت سینما را متحول کنند و خود باعث تبدیل انیمیشن به یک صنعت جهانی شوند.  از اولین نمونه های کاربرد انیمیشن سه بعدی در فیلم های سینمایی می توان به سه گانه ارباب حلقه ها و  سیاره ایپ ها اشاره کرد.

داستان اسباب بازی های ۳، شرک، زوتوپیا و … نمونه های بارزی از این سبک از انیمیشن سازی هستند.

4-1) استریوسکوپ(Stereoscope):

یکی از موارد مورد استفاده در انیمیشن سه بعدی، تکنولوژی استریوسکوپ است که با ایجاد اختلاف زاویه دید در چشم ها و توهم بصری، تصاویر یک محیط مجازی به صورت سه بعدی مشاهده می شوند. در ساخت انیمیشن های سه بعدی دیجیتال میتوان از این روش استفاده کرد تا خروجی کار از ماهیت نمایش سه بعدی برخوردار باشد.

4-2) استاپ موشن(Stop Motion):

آیا تاکنون فکر کرده اید که یک درخت تنومند یا حتی یک درخت نحیف و یا حتی یک جسم بی‌جان بتواند راه برود یا صحبت کند؟ آیا هر چیزی در انیمیشن امکان پذیر است؟

استاپ موشن به نوع خاصی از انیمیشن گفته می شود که با عکس برداری پیوسته از اشیا به منظور ایجاد توهم حرکت ساخته می شود.

فرآیند ساخت استاپ موشن خیلی طولانی است. زیرا اشیا باید هر بار پس از عکس برداری با دقت و در حد چند سانتی متر جابه جا شوند.

در این تکنیک انیماتور از اشیای فیزیکی به عنوان کاراکتر های خود استفاده می کند؛ به این صورت که با جابه جایی آنها در هر فریم از آنها عکس برداری می کند و در نهایت از کنار هم قرار دادن این تصاویر، انیمیشن متحرک آنها را خلق می کند.

فیلم های بسیاری با استفاده از استاپ موشن ساخته شده اند ، یکی از بهترین نمونه ها “از مغازه ی نانوایی لذت ببر” است که در سال ۱۹۰۲ ساخته شده است.

انیمیشن هایی مانند شازده کوچولو و آلیس در سرزمین عجایب از جمله انیمیشن های ساخته شده با تکنیک استاپ موشن هستند.

استاپ موشن خود انواع مختلفی دارد که درادامه به آن میپردازیم:

• Claymation
• Puppets/Lego/Action Figure
• Cut-Out
• Pixilation
•  

4-3) انیمیشن عروسکی(Puppet animation):

این نوع انیمیشن را می توان نوع خاصی از استاپ موشن تلقی کرد.

انیمیشن عروسکی با تکنیک جان بخشی، عروسک ها را زنده می کند.

این عروسک ها دارای طناب های نگه دارنده یا آرماتور در بخش هایی از مفاصل شان هستند که عروسک گردان به وسیله آنها عروسک را به حرکت در می آورد.

با وجود آنکه این تکنیک نسبت به روش دیجیتالی بسیار زمانبر است اما همچنان به عنوان یکی از رایج ترین انیمیشن های ویژه ی کودکان طرفداران زیادی دارد.

فیلم “سیرک هامپتی دامپتی” توسط استوارت بلکتون و آلبرت اسمیت در سال ۱۹۰۸ به عنوان اولین فیلم انیمیشنی استاپ موشنی است که با استفاده از نمایش عروسک ها ساخته شده هست.

انیمیشن عروسکی«سالی و جیک» نمونه ای از انیمیشن تئاتر عروسکی ایرانی است.

4-4) انیمیشن خمیری(Claymation)

یکی از محبوب ترین شکل های استاپ موشن ساخت انیمیشن با استفاده از خمیر است. در Claymation ، قطعاتی از خمیر برای ایجاد کاراکترها قالب ریزی شده و براساس تخیل انیماتور ، داستانی روایت می شود.

خمیرها را می توان به آسانی تغییر شکل داد. در نوع پیشرفته تر برای کاراکترها اسکلت های استخوانی ساخته می شود و خمیر روی آن اسکلت فلزی قرار می گیرد.

در این روش انیماتور با حرکت دادن فریم به فریم و عکس برداری از آنها به ساخت انیمیشن می پردازد. در این سبک انیماتور باید اصول نورپردازی و فیلم برداری را مانند فیلم برداری سینمایی رعایت کند. انیمیشن های بره ناقلا (Shaun the Sheep) و فرار مرغی (Chicken Run) در دسته ی  استاپ موشن های خمیری به حساب می آیند.

4-5) پیکسلیشن(Pixilation):

در این نوع از استاپ موشن از انسان ها و محیط های واقعی استفاده می شود. روش کار همانند سایر انواع استاپ موشن عکس برداری، جا به جا کردن سوژه و عکس برداری مجدد است.

به این طریق انسان، حیوان و یا اجزا و موچودات زنده ی طبیعت در حکم عروسک های متفکری هستند که انیمه می شوند.

به عنوان نمونه می توان فیلم سیاه و سفید، ساخته سهراب شهید ثالث را نام برد.

در سال ۱۸۳۴ «ویلیام جورج هورنر» دستگاه زئوتروپ را اختراع نمود که یکی از اسباب بازی های قرن ۱۹ محسوب میشود. در این نوع انیمیشن تصاویر با تفاوت جزئی طراحی و رسم می شود و با چرخیدن آن، از بین شیارهای موجود، تصاویر بشکل متحرک دیده می شوند. جلوه بصری ایجاد شده توسط یک zoetrope امروزه برای ایجاد GIF های متحرک هم استفاده می شود.

با وجود آن که موشن گرافیک همچنان نوعی انیمیشن محسوب می شود ولی از بعضی جهات با سایر انواع انیمیشن متفاوت است. کاربرد موشن گرافیک در زمینه انیمیت کردن لوگو، ویدئوهای آموزشی و توضیحی، تبلیغات ویدئویی و حتی تیتراژ ابتدایی فیلم ها است. مهارت مورد نیاز برای موشن گرافیست شدن لزوماً منطبق با مهارت های سایر انیماتورها نیست. زیرا برای ساختن موشن گرافیک نیاز چندانی به دانش در زمینه حرکات بدن و حالت های چهره احساس نمی شود. با این حال دانش کافی در برخی موضوعات نظیر ترکیب بندی و حرکات دوربین در همه انواع انیمیشن مشترک است.

یکی از تکنیک های کاملا تجربی و مشکل است که در آن با کاشت تعداد زیادی سنجاق با تراکم های ناحیه ای مختلف بر روی یک تابلوی سفید و تنظیم ارتفاع  و فرورفتگی سنجاق ها با استفاده از ابزارهایی مانند غلتک، ایجاد پستی و بلندی کرده و همچنین با نورپردازی مناسب و ایجاد سایه ها و درخشندگی خود سنجاق ها، متحرک سازی صورت می گیرد.

نور پردازی از یک زاویه بخصوص، تصاویری به وجود می آید که حاصل انعکاس نور بر مقطع سوزنها می باشد. در این روش انیماتورها در پشت و جلو صفحه عمودی (pin Screen) قرار می گیرند و سوزنها را به حرکت در می آورند.

الکساندر الکسیف و کلر پارکر در سال ۱۹۳۰ تکنیک انیمیشن پین اسکرین را اختراع کردند.

این دو نفر برای ساخت شبی در کوهستان سنگی از پین اسکرین استفاده کردند. همچنین بر اساس میزان عمق فرورفتگی پین در صفحه موردنظر، برای ایجاد فضای سایه و روشن در تصویر استفاده میشود.

Night اولین فیلم انیمیشنی بود که از پین اسکرین استفاده کرد که از یک قاب مستطیلی ۳در۴ فوت با حدود ۲۴۰هزار پین به منظور ایجاد سایه های مختلف به صورت جانبی استفاده شد.

این روش کمی کثیف کاری با شن و ماسه دارد، چون با استفاده از دستان خود آنرا به نمایش میگذارید.

برای اینکار از یک میز شیشه ای شفاف به عنوان بوم و مقداری ماسه استفاده می شود و انیماتور با حرکت ماسه ها در جهت های خاصی انیمیشن ایجاد می کند ، بله درست تصور کرده اید، انیماتور با استفاده از حرکت شن وماسه در جهت های خاص، انیمیشن خود را خلق میکند. البته او باید بطور مدام بومش را برای خلق صحنه ی بعدی به سبک شنی پاک کند. کل فرایند توسط دوربین، عکسبرداری میشود و سپس در آخر، برای نمایش با یکدیگر تلفیق میشوند.

در این روش نیز ابتدا فیلمبرداری بر اساس دکوپاژ و استوری برد دقیق انجام می گردد و جای کاراکترها و عناصر عروسکی در کادر بطور فرضی در نظر گرفته می شود، سپس تصاویر فیلمبرداری شده در پشت دکور یا کاراکتر عروسکی به نمایش درآمده و متحرک سازی عروسکی صورت می گیرد.
از نمونه های معروف این سبک می تون به سری فیلم های گودزیلا اشاره نمود.